( Bài viết của Luật sư Vũ Ngọc Dũng - Công ty Luật 911 )

Việc ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số là bước đột phá chiến lược nhằm thiết lập khuôn khổ pháp lý cho ngành công nghiệp số, tài sản số, trí tuệ nhân tạo và công nghệ lõi như chip bán dẫn tại Việt Nam. Tuy nhiên, để đảm bảo tính hiệu lực và khả thi của luật này, cần đồng thời sửa đổi và bổ sung một số luật hiện hành nhằm tạo sự thống nhất và tương thích trong hệ thống pháp luật.

Trước hết, Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp cần được sửa đổi để bổ sung các mức thuế suất ưu đãi đặc biệt cho doanh nghiệp công nghệ số, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và ngành bán dẫn – những đối tượng đã được ưu tiên tại Điều 29 Dự thảo Luật. Các chi phí R&D, dữ liệu đào tạo AI, tiền bản quyền phần mềm cũng nên được công nhận là chi phí hợp lý được khấu trừ.

Tiếp đến, Luật Đầu tư cần cập nhật danh mục ngành nghề đặc biệt ưu đãi, bao gồm các lĩnh vực mới như blockchain, Web3, token hóa tài sản, trung tâm dữ liệu AI, để phản ánh đúng định hướng tại Luật Công nghiệp Công nghệ số. Đồng thời, cần có cơ chế rút gọn thủ tục cấp ưu đãi đầu tư đối với các dự án công nghệ có tiềm năng cao.

Ngoài ra, Luật Hải quan cần quy định rõ các chính sách miễn, giảm thuế nhập khẩu và thủ tục hải quan ưu tiên cho máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất chip, AI và thử nghiệm công nghệ mới trong sandbox.

 

Bộ luật Dân sự (BLDS) cần được sửa đổi để tương thích với Luật Công nghiệp Công nghệ số, đặc biệt là sau khi Điều 49 của Dự thảo Luật đã chính thức công nhận “tài sản số” như một loại tài sản có thể sở hữu, chuyển nhượng, định giá và bảo vệ bằng pháp luật.

---

Lý do cần sửa Bộ luật Dân sự:

1. Thiếu định nghĩa rõ ràng về tài sản số

• Hiện trạng: BLDS 2015 (Điều 105) mới chỉ quy định về “vật”, “tiền”, “giấy tờ có giá”, “quyền tài sản”, chưa có quy định riêng cho tài sản tồn tại dưới dạng số hóa.

• Hệ quả: Gây khó khăn trong xác lập quyền sở hữu, giao dịch, thừa kế và giải quyết tranh chấp tài sản số.

2. Không đủ căn cứ pháp lý để xử lý tranh chấp tài sản số

• Ví dụ: Tranh chấp về token, NFT, dữ liệu mã hóa, phần mềm gốc, sở hữu trí tuệ số… chưa có cơ sở để xác lập quyền tài sản rõ ràng.

---

Kiến nghị sửa đổi BLDS:

Điều khoản	Nội dung kiến nghị
Điều 105 BLDS	Bổ sung “tài sản số” là một loại tài sản độc lập, có thể được sở hữu, chuyển nhượng và bảo vệ bằng pháp luật.
Chương VII (Vật quyền & Quyền sở hữu)	Thêm quy định về cách xác lập, đăng ký và chứng minh quyền sở hữu tài sản số (bằng mã hóa, blockchain, chữ ký số…).
Quyền thừa kế & chuyển nhượng	Mở rộng phạm vi áp dụng cho tài sản số: ví dụ như quyền thừa kế token, ví điện tử, quyền khai thác phần mềm hoặc nội dung số.

 

---

Sửa đổi Bộ luật Dân sự là điều kiện pháp lý nền tảng để Luật Công nghiệp Công nghệ số đi vào cuộc sống. Nếu không sửa, tài sản số sẽ chỉ tồn tại ở cấp luật chuyên ngành (ngắn hạn, thử nghiệm), không đủ hiệu lực để bảo vệ quyền sở hữu tư nhân trong nền kinh tế số. Đây là vấn đề cấp bách về lập pháp trong giai đoạn 2025–2026.

Cuối cùng, cần ban hành các văn bản dưới luật để hướng dẫn cụ thể Điều 49 (tài sản số), Điều 29 (ưu đãi đầu tư) và Điều 51 (sandbox thử nghiệm), đảm bảo Luật Công nghiệp Công nghệ số được thực thi đồng bộ, hiệu quả và nhất quán trong hệ thống pháp luật quốc gia.

 

Để phù hợp và tương thích với Luật Công nghiệp Công nghệ số, đặc biệt xoay quanh hành lang pháp lý, ưu đãi đầu tư và hệ sinh thái tài sản số, AI, bán dẫn và đổi mới sáng tạo:

---

Sửa đổi – Bổ sung các luật để đồng bộ với Luật Công nghiệp Công nghệ số

1. Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN) – cần sửa đổi bổ sung:

• Vấn đề: Luật TNDN hiện chỉ quy định ưu đãi chung cho công nghệ cao, chưa có chính sách thuế đặc thù cho doanh nghiệp công nghệ số, doanh nghiệp bán dẫn hoặc AI.

• Đề xuất sửa đổi:

  • Bổ sung chương riêng về ưu đãi thuế TNDN cho doanh nghiệp công nghệ số, bao gồm mức thuế suất ưu đãi (5–10%) trong thời gian 15–20 năm cho:

    • Dự án nghiên cứu, thiết kế chip bán dẫn;

    • Trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo;

    • Doanh nghiệp phát triển nền tảng số và blockchain;

  • Miễn thuế trong 4 năm, giảm 50% trong 9 năm cho startup công nghệ số có vốn dưới 100 tỷ hoặc doanh thu dưới 200 tỷ đồng/năm;

  • Ghi nhận chi phí R&D, tiền bản quyền AI, phần mềm, dữ liệu đào tạo được tính là chi phí hợp lý được khấu trừ.

---

2. Luật Đầu tư (sửa đổi):

• Vấn đề: Danh mục ngành nghề ưu đãi chưa cập nhật đầy đủ các lĩnh vực mới nổi như Web3, tài sản số, AI tổng quát (AGI).

• Đề xuất:

  • Bổ sung danh mục ngành nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư, áp dụng Điều 20.2.a Luật Đầu tư, đối với:

    • Phát triển nền tảng blockchain;

    • Khởi nghiệp tài sản số (asset tokenization, crypto-assets);

    • Trung tâm lưu trữ, kiểm thử AI.

  • Rút gọn thủ tục cấp giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư cho các dự án đạt chuẩn “đổi mới sáng tạo quốc gia” hoặc được Bộ KH&CN phê duyệt.

---

3. Luật Hải quan:

• Vấn đề: Thiếu cơ chế ưu tiên cho doanh nghiệp công nghệ số, đặc biệt trong nhập khẩu thiết bị, máy móc phục vụ R&D hoặc sản xuất chip, AI.

• Đề xuất:

  • Bổ sung điều khoản miễn thuế, ưu tiên thông quan cho:

    • Thiết bị AI, máy tính lượng tử, chip xử lý thử nghiệm;

    • Nhập khẩu phần mềm mã nguồn phục vụ đào tạo AI;

  • Cho phép chuyển đổi mô hình hải quan truyền thống sang sandbox hải quan số cho doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp số trọng điểm theo Điều 29 Dự thảo Luật.

---

---

Hành lang pháp lý và văn bản dưới luật cần ban hành kèm theo Luật Công nghiệp Công nghệ số:

Nhóm nội dung	Văn bản cần ban hành hoặc sửa đổi	Mục tiêu
Ưu đãi đầu tư đặc biệt	Nghị định hướng dẫn Điều 29	Quy định rõ thủ tục, tiêu chí hỗ trợ đến 10% tổng vốn
Quản lý tài sản số	Nghị định về định danh, chuyển nhượng, thuế tài sản số	Làm rõ cách xác lập quyền sở hữu, kê khai thuế
Sandbox công nghệ	Quyết định Thủ tướng về triển khai sandbox công nghệ số	Thí điểm AI, blockchain, token hóa tài sản
Phát triển bán dẫn	Quy hoạch và hướng dẫn thực thi Chips Việt Nam	Xây dựng hạ tầng nghiên cứu và hỗ trợ đầu tư
Thị trường tài sản số	Nghị định liên bộ Tư pháp – Tài chính – KH&CN	Điều chỉnh giao dịch tài sản số – token – dữ liệu

 

---

Kết luận 

Để Luật Công nghiệp Công nghệ số thực sự phát huy hiệu quả, cần cập nhật đồng bộ các luật nền tảng như Luật Thuế TNDN, Luật Đầu tư, Luật Hải quan và ban hành văn bản hướng dẫn dưới luật theo hướng mở, linh hoạt và cập nhật công nghệ. Đặc biệt, cần chỉ giữ lại những chính sách ưu đãi thực sự vượt trội, thay vì trùng lặp với các luật hiện hành, đồng thời xây dựng khung tài chính – sandbox – khởi nghiệp sáng tạo để tạo sức bật cho nền công nghiệp số quốc gia.